Napiwoda: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Napiwoda'''</big> (Napiwodde , niem. Napiwodda, od 1938 r. Grünfliess) – wieś sołecka w Polsce w [[ | + | <big>'''Napiwoda'''</big> (Napiwodde , niem. Napiwodda, od 1938 r. Grünfliess) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat nidzicki |powiecie nidzickim]], w [[Nidzica (gmina miejsko-wiejska)|gminie Nidzica]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] przynależała do [[Województwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Przez Napiwodę przepływa [[Struga Napiwodzka]] podlegająca zjawisku sufozji w okolicach między tą miejscowością a Moczyskiem. W okolicach tzw. rakerni znajdują się leje sufozyjne. Miejscowość leży na terenie [[gmina | + | Przez Napiwodę przepływa [[Struga Napiwodzka]] podlegająca zjawisku sufozji w okolicach między tą miejscowością a Moczyskiem. W okolicach tzw. rakerni znajdują się leje sufozyjne. Miejscowość leży na terenie [[Nidzica (gmina miejsko-wiejska)|gminy Nidzica]], przez obszar której przebiega jedna z głównych granic fizyczno-geograficznych Europy, oddzielająca obszar Europy Zachodniej od obszaru Europy Wschodniej. Ponadto 19.000 ha powierzchni gminy zajmują lasy i grunty leśne. Istotnym zasobem naturalnym gminy są surowce mineralne, tj. żwiry i piaski, torfy i węgiel brunatny, kreda jeziorna, gytia i ziemia okrzemkowa. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Wiadomo, że w I poł XV w. miejscowość była wsią czynszową. Została lokowana w 1436 r. Nie znana jest etymologia nazwy miejscowości. W 1516 r. Napiwoda obejmowała 45 łanów, na których gospodarzyło 13 chłopów . Sołtysem w tym czasie był Jakob Freynik. 1615 r. Paul Birnhauer otrzymał przywilej na prowadzenie karczmy. W 1661 r. 9 łanów było pustych . Na jej terenie w latach 1737 – 1740 powstała szkoła. W II poł. XVIII w. osadzali się tutaj polskojęzyczni chłopi z Mazowsza. W XVIII w. funkcjonowało we wsi leśnictwo a chłopi posiadali [[prawo chełmińskie]]. W tym samym okresie chłopi mieli problem z sianem dla hodowanych owiec. W 1792 r. we wsi były 22 gospodarstwa chłopskie. W 1812 r. przez wieś przejechali żołnierze włoskiej piechoty z IV korpusu pod wodzą | + | Wiadomo, że w I poł XV w. miejscowość była wsią czynszową. Została lokowana w 1436 r. Nie znana jest etymologia nazwy miejscowości. W 1516 r. Napiwoda obejmowała 45 łanów, na których gospodarzyło 13 chłopów . Sołtysem w tym czasie był Jakob Freynik. 1615 r. Paul Birnhauer otrzymał przywilej na prowadzenie karczmy. W 1661 r. 9 łanów było pustych . Na jej terenie w latach 1737 – 1740 powstała szkoła. W II poł. XVIII w. osadzali się tutaj polskojęzyczni chłopi z Mazowsza. W XVIII w. funkcjonowało we wsi leśnictwo a chłopi posiadali [[prawo chełmińskie]]. W tym samym okresie chłopi mieli problem z sianem dla hodowanych owiec. W 1792 r. we wsi były 22 gospodarstwa chłopskie. W 1812 r. przez wieś przejechali żołnierze włoskiej piechoty z IV korpusu pod wodzą gen. Pino, paląc część zagród. W XIX w. przeważająca część mieszkańców była wyznania ewangelickiego. W 1880 r. okręg urzędu cywilnego liczył 747 mieszkańców. Ponadto w latach 1890 – 1945 wieś nosiła nazwę Grünfließ. W 1858 r. Napiwoda obejmowała 5378 mórg ziemi. W 1818 r. było 30 domów, 1877 r. – 70 a 1890 – 82. W 1818 r. wieś zamieszkiwały 233 osoby, w 1877 r. - 549 i w 1890 - 653 osoby. W 1871 obok 504 ewangelików żyło 42 katolików i 3 żydów. W 1935 do czteroklasowej szkoły, zatrudniającej, 4 nauczycieli chodziło 191 dzieci. W 1939 r mieszkało w Napiwodzie 730 osób. Do 1954 r. była to siedziba [[Gmina Napiwoda |gminy Napiwoda]]. W miejscowości znajdowała się również karczma. W 1968 r. powstała tutaj nowa ośmioklasowa szkoła a w 1991 r. wybudowano nowy kościół. Nie zachowały się informacje o formie zabudowy wiejskiej. |
<br/> | <br/> | ||
===Gospodarka=== | ===Gospodarka=== | ||
| + | We wsi znajduje się stajnia, tartak oraz hostel prowadzony przez [[Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym]]. Znajduje się tu siedziba [[Leśnictwo Napiwoda |leśnictwa]] należącego do [[Nadleśnictwo Nidzica |Nadleśnictwa Nidzica]]. | ||
| − | + | <br/> | |
| + | |||
| + | ===Przyyroda=== | ||
| + | W pobliżu miejscowości znajduje się [[Rezerwat Koniuszanka I |Rezerwat Koniuszanka]], na terenie miejscowego leśnictwa są także pomniki przyrody - głazy narzutowe: [[Głaz narzutowy (1) w leśnictwie Napiwoda |1]] i [[Głaz narzutowy (2) w leśnictwie Napiwoda| 2]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
===Kultura=== | ===Kultura=== | ||
| + | Jest tutaj [[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nidzicy Filia Biblioteczna w Napiwodzie |Biblioteka]] - będąca filią [[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nidzicy |Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Nidzicy]]. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| − | + | ===Religia=== | |
| + | We wsi znajduje się siedziba lokalnej [[Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Napiwodzie |parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Królowej Polski w Napiwodzie]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | ===Bezpieczeństwo=== |
| + | W Napiwodzie działa [[Ochotnicza Straż Pożarna w Napiwodzie |Ochotnicza Straż Pożarna]]. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| − | + | ===Edukacja=== | |
| + | Dzieci uczą się w miejscowej [[Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Napiwodzie |Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | ===Ludzie związani z miejscowością=== | ||
| + | *[[lkwim:Jadwiga Bardyszewska |Jadwiga Bardyszewska]] (ur. 1954) – artystka plastyk, pedagog | ||
| + | *[[lkwim:Regina Nowak |Regina Nowak]] (ur. 1955) - bibliotekarka, animatorka kultury | ||
| + | *[[Józef Gburzyński |Józef Gburzyński]] (ur. 1949) - urodzony w Napiwodzie związkowiec, działacz opozycji w okresie PRL, samorządowiec, prezydent [[Elbląg |Elbląga]] | ||
| − | + | Ze wsią związana jest także rodzina [[Holz–Dahrenstaedt]]. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest [[Jan Kowalski]]. | |
| − | |||
| + | <br/> | ||
| + | === Zabytki === | ||
| + | Na terenie miejscowości znajduje się tablica poświęcona gen. Moczugowskiemu i jego żołnierzom, którzy polegli w 1914 r. Do czasów współczesnych zachowało się założenie dworsko – parkowe z XIX w., zabudowa folwarku, gorzelnia, tradycyjna zabudowa zagród, siedziba nadleśnictwa rządowej plantacji leśnej, budynek dawnej szkoły, dzwonnica, dworzec kolejowy, cmentarz ewangelicki z II poł XIX w., cmentarz rodziny Holz – Dahrenstaedt oraz aleje przydrożne . | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 79: | Linia 97: | ||
Zielińska Agnieszka, '' Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 203 - 267. | Zielińska Agnieszka, '' Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 203 - 267. | ||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat nidzicki]] | |
| − | + | [[Kategoria: Nidzica (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: 1401-1500]] |
Wersja z 08:38, 30 lip 2014
| Napiwoda | |
| | |
 Napiwoda, źródło: www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | nidzicki |
| Gmina | Nidzica |
| Sołectwo | Napiwoda |
| Liczba ludności (2009, źródło:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=6317&p_token=0.8591044615022838, 12.09.2013.) | 835 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 13 - 100 Nidzica |
| Tablice rejestracyjne | NNI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Napiwoda | |
| Położenie na mapie Polski  Napiwoda | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Napiwoda (Napiwodde , niem. Napiwodda, od 1938 r. Grünfliess) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Przez Napiwodę przepływa Struga Napiwodzka podlegająca zjawisku sufozji w okolicach między tą miejscowością a Moczyskiem. W okolicach tzw. rakerni znajdują się leje sufozyjne. Miejscowość leży na terenie gminy Nidzica, przez obszar której przebiega jedna z głównych granic fizyczno-geograficznych Europy, oddzielająca obszar Europy Zachodniej od obszaru Europy Wschodniej. Ponadto 19.000 ha powierzchni gminy zajmują lasy i grunty leśne. Istotnym zasobem naturalnym gminy są surowce mineralne, tj. żwiry i piaski, torfy i węgiel brunatny, kreda jeziorna, gytia i ziemia okrzemkowa.
Dzieje miejscowości
Wiadomo, że w I poł XV w. miejscowość była wsią czynszową. Została lokowana w 1436 r. Nie znana jest etymologia nazwy miejscowości. W 1516 r. Napiwoda obejmowała 45 łanów, na których gospodarzyło 13 chłopów . Sołtysem w tym czasie był Jakob Freynik. 1615 r. Paul Birnhauer otrzymał przywilej na prowadzenie karczmy. W 1661 r. 9 łanów było pustych . Na jej terenie w latach 1737 – 1740 powstała szkoła. W II poł. XVIII w. osadzali się tutaj polskojęzyczni chłopi z Mazowsza. W XVIII w. funkcjonowało we wsi leśnictwo a chłopi posiadali prawo chełmińskie. W tym samym okresie chłopi mieli problem z sianem dla hodowanych owiec. W 1792 r. we wsi były 22 gospodarstwa chłopskie. W 1812 r. przez wieś przejechali żołnierze włoskiej piechoty z IV korpusu pod wodzą gen. Pino, paląc część zagród. W XIX w. przeważająca część mieszkańców była wyznania ewangelickiego. W 1880 r. okręg urzędu cywilnego liczył 747 mieszkańców. Ponadto w latach 1890 – 1945 wieś nosiła nazwę Grünfließ. W 1858 r. Napiwoda obejmowała 5378 mórg ziemi. W 1818 r. było 30 domów, 1877 r. – 70 a 1890 – 82. W 1818 r. wieś zamieszkiwały 233 osoby, w 1877 r. - 549 i w 1890 - 653 osoby. W 1871 obok 504 ewangelików żyło 42 katolików i 3 żydów. W 1935 do czteroklasowej szkoły, zatrudniającej, 4 nauczycieli chodziło 191 dzieci. W 1939 r mieszkało w Napiwodzie 730 osób. Do 1954 r. była to siedziba gminy Napiwoda. W miejscowości znajdowała się również karczma. W 1968 r. powstała tutaj nowa ośmioklasowa szkoła a w 1991 r. wybudowano nowy kościół. Nie zachowały się informacje o formie zabudowy wiejskiej.
Gospodarka
We wsi znajduje się stajnia, tartak oraz hostel prowadzony przez Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym. Znajduje się tu siedziba leśnictwa należącego do Nadleśnictwa Nidzica.
Przyyroda
W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Koniuszanka, na terenie miejscowego leśnictwa są także pomniki przyrody - głazy narzutowe: 1 i 2.
Kultura
Jest tutaj Biblioteka - będąca filią Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Nidzicy.
Religia
We wsi znajduje się siedziba lokalnej parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Królowej Polski w Napiwodzie.
Bezpieczeństwo
W Napiwodzie działa Ochotnicza Straż Pożarna.
Edukacja
Dzieci uczą się w miejscowej Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II.
Ludzie związani z miejscowością
- Jadwiga Bardyszewska (ur. 1954) – artystka plastyk, pedagog
- Regina Nowak (ur. 1955) - bibliotekarka, animatorka kultury
- Józef Gburzyński (ur. 1949) - urodzony w Napiwodzie związkowiec, działacz opozycji w okresie PRL, samorządowiec, prezydent Elbląga
Ze wsią związana jest także rodzina Holz–Dahrenstaedt. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Jan Kowalski.
Zabytki
Na terenie miejscowości znajduje się tablica poświęcona gen. Moczugowskiemu i jego żołnierzom, którzy polegli w 1914 r. Do czasów współczesnych zachowało się założenie dworsko – parkowe z XIX w., zabudowa folwarku, gorzelnia, tradycyjna zabudowa zagród, siedziba nadleśnictwa rządowej plantacji leśnej, budynek dawnej szkoły, dzwonnica, dworzec kolejowy, cmentarz ewangelicki z II poł XIX w., cmentarz rodziny Holz – Dahrenstaedt oraz aleje przydrożne .
Bibliografia:
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885, 960 ss.
Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.
Zielińska Agnieszka, Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 203 - 267.
