Jerzy Olech: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę "{{Biogram infobox |imię i nazwisko = Pole-obowiązkowe |imię i nazwisko org = |pseudonim = |grafika = Pole-obowiązkowe-zdjęcie |op...") |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Biogram infobox | {{Biogram infobox | ||
| − | |imię i nazwisko = | + | |imię i nazwisko = Jerzy Olech |
|imię i nazwisko org = | |imię i nazwisko org = | ||
|pseudonim = | |pseudonim = | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = |
| − | |opis grafiki = | + | |opis grafiki = |
|podpis = | |podpis = | ||
| − | |data urodzenia = | + | |data urodzenia = 3 listopad 1757 |
| − | |miejsce urodzenia = | + | |miejsce urodzenia = Szczepankowo |
|imię przy narodzeniu = | |imię przy narodzeniu = | ||
| − | |data śmierci = | + | |data śmierci = 29 grudzień 1820 |
| − | |miejsce śmierci = | + | |miejsce śmierci = Królewiec |
|przyczyna śmierci = | |przyczyna śmierci = | ||
|miejsce spoczynku = | |miejsce spoczynku = | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
}} | }} | ||
| − | ''' | + | '''Jerzy Olech''' - inna forma ''Ollech'' (ur. 3 listopada 1757 roku w Szczepankowie, zm. 29 grudnia 1820 roku w Królewcu) – ksiądz ewangelicki, pedagog, tłumacz, wydawca pism religijnych, zbieracz pieśni, jako pierwszy na terenie Mazur tworzył polską literaturę świecką dla ludu. |
| − | |||
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
| Linia 28: | Linia 27: | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Szkoła i wykształcenie === | === Szkoła i wykształcenie === | ||
| + | Naukę pobierał w szkołach średnich w [[Pasym|Pasymiu]] i [[Królewiec|Królewcu]]. W 1776 roku rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Królewieckiego. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Praca === | === Praca === | ||
| + | W 1780 roku został nauczycielem w szkole katolickiej w [[Królewiec|Królewcu]]. Potem otrzymał stanowisko w kościele luterańskim. W 1786 roku Ordynowany w Poczdamie na kapelana polowego, pełnił funkcję przy regimencie piechoty generała E. H. Gillerna, a od 1792 roku generała F. W. Hausena, stacjonującym w [[Królewiec|Królewcu]]. Funkcje polskiego proboszcza przy kościele św. Mikołaja w [[Królewiec|Królewcu]] (Steindamm-PolnischeKirche) objął Olech 5 lutego 1795 roku i sprawował ja do śmierci. | ||
| + | |||
| + | Z tytułu tej funkcji opiekował się polską szkołą oraz studentami z Seminarium Polskiego przy Wydziale Teologii Uniwersytetu Królewieckiego. Wzorem dla niego stali się pisarze polskiego Oświecenia z [[lkwim:Ignacy Krasicki|Ignacym Krasickim]] na czele. Satyry i dwanaście bajek [[lkwim:Ignacy Krasicki|Krasickiego]] przetłumaczył prozą na język niemiecki i ogłosił w królewieckim czasopiśmie naukowo-literackim ''Preussisches Archir'. | ||
| + | |||
| + | Ksiądz Olech był zaprzyjaźniony z [Krzysztof Mrongowiusz|Krzysztofem Mrongowiuszem]]. Utrzymywał też kontakty z polskimi językoznawcami, miedzy innymi z [[Samuel Bogumił Linde|Samuelem Bogumiłem Lindem]]. W [[Królewiec|Królewcu]] Olecha odwiedzali przedstawiciele polskiej nauki i literatury. | ||
| + | |||
| + | W 1797 roku Olech i [[Krzysztof Mrongowiusz|Mrongowiusz]] wystąpili do króla pruskiego z projektem otwarcia na Uniwersytecie | ||
| + | w Królewcu katedry języka polskiego. Projekt nie został zrealizowany, ale Olech w grudniu 1797 roku został mianowany kierownikiem i nauczycielem Seminarium Polskiego z pensją roczną 100 talarów. | ||
| + | |||
| + | Olech uważany był w [[Królewiec|Królewcu]] za znawcę i eksperta w zakresie języka polskiego. W 1803 roku został tłumaczem urzędowym przy Kolegium rządu [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]] z pensją 20 talarów rocznie. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | === Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | ||
| + | Olech odgrywał dużą rolę jako pisarz i tłumacz a także twórca polskiej literatury świeckiej dla Mazurów. Ogłaszał różne wydania i druczki ulotne, oryginalne i tłumaczenia z zakresu higieny i zdrowia. W 1795 roku Olech przetłumaczył na język polski popularny podręcznik szkolny Friedricha Eberharda Rochowa ''Przyjaciel dzieci''. Jerzy Olech nie szczędził pieniędzy na cele wydawnicze i własnym kosztem wydawał druki ulotne jak i własne, krótkie teksty pieśni. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | + | Jerzy Olech umierając osierocił żonę i dwoje dzieci. Był niezmordowanym szermierzem mowy polskiej w [[Królewiec|Królewcu]] i na [[Mazury|Mazurach]], wychowany w środowisku polskim, pracował dla niego przez całe życie. Przekładowe prace jego świadczą o dobrym opanowaniu języka polskiego, a cała jego działalność o wielkim umiłowaniu mowy ojczystej. | |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| + | Oracki Tadeusz, ''Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku'', Warszawa 1963.<br/> | ||
| + | ''Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek'', red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.<br/> | ||
| + | ''Leksykon Historii Polski'', red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.<br/> | ||
| + | Oracki Tadeusz, ''Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku'', t. 2, Olsztyn 1980. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria: Osoba]] | [[Kategoria: Osoba]] | ||
Wersja z 14:59, 30 gru 2013
| Jerzy Olech | |
| | |
| Data i miejsce urodzenia | 3 listopad 1757 Szczepankowo |
| Data i miejsce śmierci | 29 grudzień 1820 Królewiec |
Jerzy Olech - inna forma Ollech (ur. 3 listopada 1757 roku w Szczepankowie, zm. 29 grudnia 1820 roku w Królewcu) – ksiądz ewangelicki, pedagog, tłumacz, wydawca pism religijnych, zbieracz pieśni, jako pierwszy na terenie Mazur tworzył polską literaturę świecką dla ludu.
Spis treści
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
Naukę pobierał w szkołach średnich w Pasymiu i Królewcu. W 1776 roku rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Królewieckiego.
Praca
W 1780 roku został nauczycielem w szkole katolickiej w Królewcu. Potem otrzymał stanowisko w kościele luterańskim. W 1786 roku Ordynowany w Poczdamie na kapelana polowego, pełnił funkcję przy regimencie piechoty generała E. H. Gillerna, a od 1792 roku generała F. W. Hausena, stacjonującym w Królewcu. Funkcje polskiego proboszcza przy kościele św. Mikołaja w Królewcu (Steindamm-PolnischeKirche) objął Olech 5 lutego 1795 roku i sprawował ja do śmierci.
Z tytułu tej funkcji opiekował się polską szkołą oraz studentami z Seminarium Polskiego przy Wydziale Teologii Uniwersytetu Królewieckiego. Wzorem dla niego stali się pisarze polskiego Oświecenia z Ignacym Krasickim na czele. Satyry i dwanaście bajek Krasickiego przetłumaczył prozą na język niemiecki i ogłosił w królewieckim czasopiśmie naukowo-literackim Preussisches Archir'.
Ksiądz Olech był zaprzyjaźniony z [Krzysztof Mrongowiusz|Krzysztofem Mrongowiuszem]]. Utrzymywał też kontakty z polskimi językoznawcami, miedzy innymi z Samuelem Bogumiłem Lindem. W Królewcu Olecha odwiedzali przedstawiciele polskiej nauki i literatury.
W 1797 roku Olech i Mrongowiusz wystąpili do króla pruskiego z projektem otwarcia na Uniwersytecie w Królewcu katedry języka polskiego. Projekt nie został zrealizowany, ale Olech w grudniu 1797 roku został mianowany kierownikiem i nauczycielem Seminarium Polskiego z pensją roczną 100 talarów.
Olech uważany był w Królewcu za znawcę i eksperta w zakresie języka polskiego. W 1803 roku został tłumaczem urzędowym przy Kolegium rządu Prus Wschodnich z pensją 20 talarów rocznie.
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Olech odgrywał dużą rolę jako pisarz i tłumacz a także twórca polskiej literatury świeckiej dla Mazurów. Ogłaszał różne wydania i druczki ulotne, oryginalne i tłumaczenia z zakresu higieny i zdrowia. W 1795 roku Olech przetłumaczył na język polski popularny podręcznik szkolny Friedricha Eberharda Rochowa Przyjaciel dzieci. Jerzy Olech nie szczędził pieniędzy na cele wydawnicze i własnym kosztem wydawał druki ulotne jak i własne, krótkie teksty pieśni.
Ciekawostki
Jerzy Olech umierając osierocił żonę i dwoje dzieci. Był niezmordowanym szermierzem mowy polskiej w Królewcu i na Mazurach, wychowany w środowisku polskim, pracował dla niego przez całe życie. Przekładowe prace jego świadczą o dobrym opanowaniu języka polskiego, a cała jego działalność o wielkim umiłowaniu mowy ojczystej.
Bibliografia
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.
Leksykon Historii Polski, red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2, Olsztyn 1980.
