Krusze

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj


Krusze

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko - mazurskie
Powiat nidzicki
Gmina Janowiec Kościelny
Sołectwo Krusze
Liczba ludności (2013, źródło: http://wrota.warmia.mazury.pl/janowiec_koscielny_gmina_wiejska/Charakterystyka-gminnych-wsi.html.) 80
Strefa numeracyjna (+48) 89
Tablice rejestracyjne NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Krusze
Krusze
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Krusze
Krusze
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Krusze (niem. Krusch) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko – mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Janowiec Kościelny. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.



Charakterystyka fizjograficzna

Wieś znajduje się w dolinie rzeki Orzyc oraz na skraju terenu o walorach przyrodniczych rangi ponadlokalnej z ostoją ptactwa wodnego i nie tylko. Miejscowość położona jest na terenie gminy Janowiec Kościelny, która znajduje się na obszarze Niżu Środkowoeuropejskiego, na pograniczu dwóch podprowincji: Pojezierza Środkowo-Bałtyckiego i Niziny Północnomazowieckiej. Natomiast pas południowy obszaru gminy to mazoregion Wzniesień Mławskich, który graniczy od północy z Garbem Lubawskim. Zatem powierzchnia gminy Janowiec Kościelny posiada charakter falisty, miejscami równinny. W południowej części gminy – w dolinie rzeki Orzycy znajdują się wzniesienia od ok. 60 m. do ok. 200 m n.p.m. oraz wzgórza i wały moreny czołowej. Od południa na terenie gminy występują dwa wały morenowe, rozcięte doliną Wieczfnianki. Wał wschodni posiada wysokości bezwzględne do 200 m n.p.m., zaś stoki w tym rejonie bywają bardzo strome, a nachylenia terenu przekraczają często 15%. W zachodniej części gminy rzeźba terenu wyróżnia się pojedynczymi pagórkami i wzgórzami. Natomiast pomiędzy nimi znajdują się obniżenia i zagłębienia, bądź suche dolinki erozyjno-denudacyjne. Ponadto występują tutaj formy późnoglacjalne i holoceńskie - doliny rzeczne, z których największą jest rzeka Orzyc. Obszar gminy Janowiec Kościelny położony jest w obrębie Niecki Mazowieckiej. Występują tutaj następujące osady: kredowe, piaski, mułki, iły, piaski drobnoziarniste, piaski pylaste, gliny zwałowe, torfowiska, piaskowce margliste i mułowce z glaukonitem oraz szczątkami fauny.

Dzieje miejscowości

Na terenie wsi odkryto cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich i starożytne. Natknięto się także na świadectwa osadnictwa wczesnej epoki żelaza i epoki brązu. Nie znana jest dokładna data lokacji miejscowości. Trudno też nakreślić etymologię nazwy wsi. Krusze wspomniano po raz pierwszy w 1413 r. Wieś szlachecka w 1418 r. należała do Mroczka. W tym roku została napadnięta przez Krzyżaków. W 1578 r. i 1781 r. Krusze należały do parafii Grzebsk. W 1827 r. w obrębie wsi było 7 domów. Mieszkało wówczas we wsi 38 osób. Pod koniec XIX w. było tu 11 domów. Krusze zaś zamieszkiwało 101 osób. Zabudowa wsi jest zagrodowa, zwarta.

Zabytki:

Na terenie miejscowości znajdują się zabudowania gospodarcze i domowe z I poł. XX w. oraz dwa krzyże przydrożne z XX w.



Bibliografia:

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. IV, Warszawa 1883, 963 ss.

Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.

http://www.zsjanowiec.org.pl/rp-internetowa/PRZEWODNIK/KRUSZE.html, 12.09.2013.


Kinlis (dyskusja) 15:47, 8 wrz 2013 (CEST)