Gajrowskie

Gajrowskie
Gajrowskie. Sklep (obecnie dom mieszkalny)
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Wydminy
Liczba ludności (2010)	80
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gajrowskie
Położenie na mapie Polski Gajrowskie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gajrowskie (niem. Friedrichsheyde, od 1938 r. Friedrichsheide) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 80 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Tadeusz Łukaszczuk.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na zachód od rzeki Ełk, 32 km na wschód od Giżycka i 12 km na północny wschód od Wydmin, przy granicy z powiatem oleckim.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1709 roku w ramach osadnictwa szkatułowego. Na mocy zawartej wówczas umowy nieco ponad 10 łanów lasu nabył tu burgrabia Fryderyk Jackstein, dzierżawca komory w Połomie. Otrzymał on ponadto siedmioletnią wolniznę, prawo do korzystania z pastwisk w puszczy, a także prawo do połowu ryb (tylko na własny użytek) na jeziorze Litygajno. Za opłatą 100 marek uzyskał on również prawo wyszynku. Gajrowskie początkowo wchodziły w skład parafii ewangelickiej w Świętajnie; w pierwszej połowie włączono ją do parafii ewangelickiej w Orłowie; w tej ostatniej miejscowości mieścił się także najbliższy urząd pocztowy.

Uczniowie szkoły w Gajrowskich w 1932 roku

Szkoła we wsi istniała już przed II wojną światową. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, a uczęszczało tu 36 uczniów.

W lutym 1946 roku doszło tu do potyczki między partyzantami podziemia niepodległościowego (Narodowe Zjednoczenie Wojskowe) a siłami grupy operacyjnej Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i Milicji Obywatelskiej (wspomaganych przez NKWD). W wyniku walki śmierć poniosło dwóch funkcjonariuszy NKWD i około 20 partyzantów.

Obchody rocznicy starcia pod Gajrowskimi

W 1994 roku z inicjatywy żyjących członków NZW ustawiono pomnik upamiętniający potyczkę. Stanął on w miejscu, gdzie pochowani zostali zabici żołnierze; pamięć o pochówku przekazała jego uczestniczka - mieszkanka wsi, Stefania Gazda.

Liczba mieszkańców

1857 - 147 osób

1933 - 174 osoby

1939 - 157 osób

Ludzie związani z miejscowością

• Według niektórych źródeł w Gajrowskich urodził się Erwin Blask (1910-1999) - lekkoatleta, wicemistrz olimpijski w rzucie młotem w 1936 roku w Berlinie (zob. Świdry)

Zabytki

• Cmentarz ewangelicki, zdewastowany

Bibliografia

1. Demby Ryszard, Olecko. Czasy, ludzie, zdarzenia [data dostępu: 5.03.2014]
2. Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
3. Historia wsi Gajrowskie [data dostępu: 5.03.2014]
4. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
5. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
6. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]